Aandacht voor media. Naar nieuwe waarborgen voor hun democratische functies

In een tijdsbestek van enkele decennia is onze informatieomgeving ingrijpend veranderd. Zoekmachines, sociale mediaplatforms, slimme elektronica en generatieve AI hebben een centrale rol gekregen. In deze nieuwe omgeving hebben reguliere media het moeilijk en staan de kwaliteit van de informatievoorziening en de veiligheid van het publieke debat onder druk. Er zijn nieuwe maatregelen nodig om de vitale functies van media in de democratische samenleving te borgen. Dat concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het rapport (nr. 111) Aandacht voor media. Naar nieuwe waarborgen voor hun democratische functies.

Media zijn onmisbaar in een democratische samenleving. Zij zorgen voor betrouwbare informatie over maatschappelijk relevante vraagstukken, faciliteren de controle van de macht en bieden een forum voor verschillende perspectieven. De afgelopen decennia is het medialandschap als gevolg van digitalisering ingrijpend veranderd: er is overvloedig aanbod, platformbedrijven domineren de online distributie van informatie, het publiek debat is naar online verschoven en het verdienmodel van vooral de lokale en regionale journalistiek hapert. In dit rapport onderzoekt de WRR de kenmerken en werking van het nieuwe mediasysteem en wat de impact ervan is op de democratie. We concluderen dat de drie democratische functies van media onder druk staan en dat nieuw beleid noodzakelijk is, dat aansluit op de nieuwe realiteit.  Daartoe doet de WRR vier aanbevelingen:

  1. Maak maximaal gebruik van wet- en regelgeving om een betrouwbare en veilige informatieomgeving te realiseren.
  2. Maak voor de democratie belangrijke informatie prominent zichtbaar en goed vindbaar.
  3. Versterk de lokale en regionale journalistiek.
  4. Stimuleer dat gebruikers verantwoordelijkheid nemen voor hun rol en positie in het nieuwe mediasysteem.