Toelichting op het WRR-rapport Europese Variaties
In dit advies staat de wijze waarop de nu bijna 30 lidstaten op een productieve wijze met elkaar kunnen samenwerken centraal. Variatie in samenwerking voorkomt dat nodeloos energie wordt verspild aan eenmaking, terwijl die niet echt nodig is. Variatie maakt een overtuigende verbinding met de democratieën in de lidstaten mogelijk. Ze biedt ruimte en flexibiliteit om gezamenlijk te voorzien in veiligheid, stabiliteit, welvaart en sociale bescherming. Het aanvaarden van variatie als structuurprincipe vermindert de spanningen en voorkomt dat achter een papieren eenheid zo grote verschillen bestaan dat ze de geloofwaardigheid van de Unie ondermijnen.
(Een animatie.)
VOICE-OVER: De Europese Unie weinig onderwerpen roepen tegenwoordig meer discussie op en daarin lijken twee stromingen te overheersen.
Aan de ene kant zijn er mensen die de Europese Unie voorstellen als een onvermijdelijk proces van eenwording op weg naar het ideaalbeeld van een federaal Europa.
Daartegenover staan steeds meer mensen die dit juist zien als een schrikbeeld.
Ze stellen de Europese Unie voor als een keurslijf dat alle lidstaten vraagt om hetzelfde te doen.
Zij willen taken en bevoegdheden juist terugleggen bij de natiestaten.
De vraag is: doen deze eendimensionale voorstellingen recht aan de werkelijkheid?
Het antwoord is nee.
In werkelijkheid zijn er namelijk talloze vormen van variatie mogelijk binnen de EU wanneer je kijkt naar drie dimensies.
Ten eerste: de nationale beleidsruimte in het vaststellen van Europees beleid.
Ten tweede: de manier waarop je daarover besluiten neemt.
En tot slot: de beleidsterreinen waaraan een lidstaat meedoet.
Deze dimensies en de variatie binnen de EU is niet theoretisch of hypothetisch.
Binnen de EU-verdragen zijn er al verschillende voorbeelden van zoals het Schengengebied en de eurozone.
En wanneer de verdragen gewijzigd worden, neemt de variatie verder toe.
Deze rijkheid aan variatie laat zien dat het loslaten van de fixatie op meer uniformiteit of juist op het nationaal perspectief nieuwe kansen biedt voor de Europese Unie.
Door variatie aan te brengen in haar werkwijze kan de EU beter aansluiten bij de behoeften van verschillende lidstaten en hun inwoners.
Op die manier kunnen Europeanen zich weer beter herkennen in de EU en in datgene waarvoor die ooit is opgericht namelijk: bevordering van de democratie, de rechtsstaat en fundamentele rechten en vrijheden en de gemeenschappelijke markt met behoud van de eigen politieke bestemming van de lidstaten.
Op basis van deze principes is flexibiliteit mogelijk en kunnen de samenwerkingsverbanden variëren.
Variatie in beleidsinhoud, besluitvorming en lidmaatschap is geen zwaktebod of een tussenstation op weg naar meer eenvormigheid het typeert de blijvende openheid van de samenwerking in de EU.
Een Unie die eenheid in verscheidenheid kan bieden is een Unie met toekomstperspectief.
(Beeldtekst: WRR, Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. www.wrr.nl.)
RUSTIGE MUZIEK