De onderneming in een dynamische brede welvaartsbenadering
In het nieuwe Working Paper Theorieën van de onderneming. De winst van een dynamische brede welvaartsbenadering bespreekt professor Erik Stam hoe er binnen vier dominante economische theorieën van de onderneming gedacht wordt over de maatschappelijke bijdrage van ondernemingen. Deze theorieën benadrukken vooral de bijdrage aan materiële (‘nauwe’) welvaart. Wat volgens Stam echter ontbreekt is een benadering die recht doet aan het feit dat ondernemingen positief dan wel negatief kunnen bijdragen aan brede welvaart.
De onderneming in een ‘nauwe’ welvaartsbenadering
Stam bespreekt achtereenvolgens de neoklassieke, contractuele, ondernemerschaps- en evolutionaire theorie. Terwijl de neoklassieke en contractuele theorieën de maatschappelijke bijdrage van ondernemingen vooral zien in het optimaliseren van bestaande productieprocessen, producten en diensten, zien de ondernemerschaps- en evolutionaire theorie die bijdrage vooral in het vernieuwen daarvan. Al deze theorieën redeneren daarbij echter primair vanuit een ‘nauwe’ welvaartsbenadering, waarin bijvoorbeeld gekeken wordt naar de groei van het bruto binnenlands product (bbp) of van productiviteit.
De onderneming in een dynamische brede welvaartsbenadering
Hoewel deze materiële dimensie een belangrijk onderdeel van welvaart is, is volgens Stam welvaart meer dan datgene dat in prijzen en transacties is te vatten. In een brede welvaartsbenadering is ook aandacht voor immateriële zaken, zoals geluk en gezondheid, en wordt benadrukt dat materiële welvaart bereikt moet worden met inachtneming van ecologische grenzen en op een sociaal-inclusieve manier. Hoe kan worden gedacht over de bijdrage van ondernemingen aan deze brede welvaart?
Stam ontwikkelt hiertoe een dynamische brede welvaartsbenadering. Hierin ligt de maatschappelijke bijdrage van de onderneming in het verhogen van brede welvaart middels nieuwe producten en diensten, en in het ontwikkelen van de capaciteiten van haar medewerkers. De onderneming kan zich daarbij niet op alle dimensies van brede welvaart richten, maar levert juist door specialisatie en focus een krachtige bijdrage. Dat betekent wel dat aandacht nodig is voor de potentieel negatieve bijeffecten van de onderneming op de andere dimensies. Dat kan zowel aanleiding zijn voor andere ondernemingen om de hieraan gerelateerde kansen te identificeren en te benutten, als voor de overheid om actie te ondernemen.
Met dit Working Paper voorziet de auteur in een conceptueel-wetenschappelijk basis voor beleid waarin bedrijven op vernieuwende wijze brede welvaart in hun eigen bedrijfsvoering en samenleving realiseren.
Onderneming en Maatschappij
Working Paper nr. 52 Theorieën van de onderneming. De winst van een dynamische brede welvaartsbenadering is geschreven in het kader van het WRR-adviestraject Onderneming en Maatschappij. De centrale vraag is hoe bedrijven kunnen floreren én optimaal bijdragen aan de Nederlandse samenleving. Een goede verhouding tussen bedrijfsleven en samenleving is in groot belang van beide, maar geen vanzelfsprekendheid. De WRR heeft dit adviestraject opgenomen in het werkprogramma om bij te dragen aan het debat over hoe deze verhouding toekomstbestendig kan worden gemaakt.