Europese samenwerking in een fragmenterende wereldorde

Vergroot afbeelding

De herontdekking van de geopolitiek in de Europese Unie

Sebastiaan Princen onderzoekt in zijn essay hoe de Europese Unie een meer geopolitieke oriëntatie kan integreren in haar beleids- en besluitvorming en wat dat betekent voor Nederland. Daarvoor schetst hij de achtergrond van de ‘herontdekking van de geopolitiek’ in het licht van zowel het externe als het interne beleid van de EU. Vervolgens gaat Princen in op de mogelijkheden en beperkingen van de geopolitisering van de Europese beleidsvorming en bespreekt hij een aantal implicaties voor de inzet en positie van Nederland. Princen constateert onder meer dat zowel ‘hoge politiek’ binnen de Europese instellingen als ‘lage politiek’ in beleidsnetwerken nodig is om tot een effectieve aanpak van geopolitieke vraagstukken te komen. Daarbij moet bovendien rekening worden gehouden met het gegeven dat de EU er beter op is toegerust om geopolitieke overwegingen te integreren in het interne beleid dan om het externe veiligheidsbeleid verder uit te bouwen.

Europese autonomie in een multipolaire wereld. Dilemma’s voor (Nederland in) de Europese Unie in een fragmenterende wereldorde

In dit essay bespreken Reinout van der Veer en Bertjan Verbeek de dilemma’s voor (Nederland in) de Europese Unie in een fragmenterende wereldorde. De auteurs concluderen dat de toenemende complexiteit van internationale problemen vraagt om een overheid die over voldoende capaciteit beschikt om deze complexiteit effectief aan te pakken. In een wereld die wordt gekenmerkt door een toenemende competitie tussen uit eigenbelang handelende supermachten, ontstaat ook ruimte voor kleinere mogendheden om op te treden als bruggenbouwers. Dat vraagt echter om creativiteit en aanpassingsvermogen. In deze context doet Nederland er goed aan zijn positioneringsstrategieën te herzien en versterken.

Over Nederland in een fragmenterende wereldorde

In het rapport Nederland in een fragmenterende wereldorde analyseert de WRR de belangrijkste geopolitieke verschuivingen aan de hand van drie assen van fragmentatie: machtspolen, tonelen van machtsuitoefening en wereldbeelden. Door deze vormen van fragmentatie zullen vaker spanningen ontstaan tussen de drie strategische prioriteiten waarbinnen het buitenlands beleid zich beweegt: weerbaarheid, welvaart en waarden (3W’s). Aan de hand van dit 3W-raamwerk beargumenteert de Raad dat de geopolitieke verschuivingen ook voor Nederland ingrijpende consequenties hebben.