Het Nederlandse zorgbeleid in historische perspectief, 1941-2017
In het Working Paper Het Nederlandse zorgbeleid in historisch perspectief, 1941-2017 vatten de auteurs Roland Bertens en Jasmin Palamar de geschiedenis van het Nederlandse beleid gericht op de collectieve zorg vanaf het Ziekenfondsenbesluit van 1941 op hoofdlijnen samen. De belangrijkste conclusies zijn dat het beleid zich kenmerkte door een gestage uitbreiding van de collectieve verantwoordelijkheid, een complexe relatie tussen overheid en veld, en een dominantie van sturing gericht op kostenbeheersing. Oplossingen van de ene periode lokten daarbij veelal de vraagstukken van de daaropvolgende uit.
De auteurs hanteren in het Working Paper grofweg drie tijdsperiodes: 1941-1968, 1968-1987 en 1987-2017.
Nieuwe sociale zekerheid: toegang tot zorg via het particulier initiatief, 1941-1968
Vanaf de Tweede Wereldoorlog – beginnend met het door de bezetter ingevoerde Ziekenfondsenbesluit van 1941 – is sprake van een collectief zorgstelsel met een verplichte zorgverzekering voor een groot deel van de bevolking. In deze periode werd de toegang tot zorg vooral uitgebreid, maar door een hernieuwde terughoudendheid ten op zichte van Staatsinterventie kwam er geen echte grip op de structuur en de financiering van de gezondheidszorg tot stand.
Grenzen van de verzorgingsstaat: kostenbeheersing en de belofte van sturing, 1968-1987
Met de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (awbz) van 1968 bereikte de uitbouw van de verzorgingsstaat voor wat betreft de toegang tot gezondheidszorg een voorlopig hoogtepunt. Met de invoering van deze wet stelde de staat zich namelijk garant voor de verzorging en verpleging van mensen die getroffen werden door chronische ziektes en handicaps waartegen men feitelijk niet op een vrije markt te verzekeren was.
In deze periode groeide het collectieve beslag op de zorguitgaven sterk en had de overheid aanvankelijk vergaand sturende ambities, maar mede onder invloed van breed politiek en maatschappelijk verzet tegen zulke sturing gebeurde er weinig.
Meer markt, meer staat: het paradigma van gereguleerde concurrentie, 1987-2017
In deze periode kreeg het idee van gereguleerde marktwerking steeds meer voet aan de grond en werd er uiteindelijk een volledige nieuw stelsel voor curatieve zorg ingevoerd (dat overigens in toenemende mate weer gedomineerd zou worden door budgettering en sturing door de aanwezigheid van knellende financiële kaders).
Dit Working Paper is een achtergrondstudie bij het WRR-adviestraject Houdbare Zorg.
De serie ‘Working Papers’ omvatten studies die in het kader van de werkzaamheden van de WRR tot stand zijn gekomen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij de auteur(s).