Wat is er mis met maatschappelijke scheidslijnen?
In het politieke en het maatschappelijke debat wordt regelmatig gesproken van ‘maatschappelijke scheidslijnen’. Dat is bijna altijd in negatieve zin. Er dreigen nieuwe scheidslijnen te ontstaan en dat beschouwt men als reden voor zorg. Maar wat zijn maatschappelijke scheidslijnen eigenlijk? En wanneer nemen ze onwenselijke vormen aan? Deze vragen staan centraal binnen de publicatie Wat is er mis met maatschappelijke scheidslijnen? (WRR-Verkenning nr.35, 2017).
Download 'WRR-Verkenning nr. 35: Wat is er mis met maatschappelijke scheidslijnen?'
Download 'WRR-Verkenning nr. 35 Wat is er mis met maatschappelijke scheidslijnen?'
Risico's en aandachtspunten
De verkenning besteedt aandacht aan een zestal zorgen die kunnen schuilgaan achter de vrees voor scheidslijnen. Zoals de angst dat scheidslijnen leiden tot wantrouwen en conflict, het ontbreken van groepen in de politiek en onoverbrugbare meningsverschillen over de feiten. Daarnaast geeft de studie, op basis van de literatuur, negen algemene aandachtspunten die gezamenlijk een globale agenda of toetsingskader zouden kunnen vormen om scheidslijnen tegen te gaan.
De WRR heeft de afgelopen jaren diverse publicaties uitgebracht met feiten en cijfers over maatschappelijke verschillen, zoals de bundels Hoe ongelijk is Nederland? en Gescheiden werelden? (samen met het Sociaal Cultureel Planbureau). Deze verkenning onderzoekt de theoretische achtergronden bij dit onderwerp.
Drie dimensies
Deze theoretische reflectie vormt een rondgang langs psychologische, sociologische en politiek-filosofische literatuur op zoek naar antwoorden. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in drie dimensies: de mate waarin groepen objectief verschillen (bijvoorbeeld in inkomen, gezondheid of leefomgeving), de mate waarin de leden van groepen zich daadwerkelijk identificeren met hun eigen groep en de mate waarin deze groepen als onderscheiden worden gerepresenteerd in politiek en media. Hoe hoger de ‘score’ op elk van deze dimensies, hoe meer reden er is om te spreken van een scheidslijn.