De omstandigheden in de wereld veranderen ingrijpend. Nationale grenzen zijn poreus en daarmee vervaagt de scheidslijn tussen Nederland en de rest van de wereld. De WRR heeft hiervan de consequenties onderzocht voor het Nederlands buitenlandbeleid.
Opkomst van de BRIC- landen
De internationale verhoudingen zijn in relatief korte tijd grondig veranderd. De dominantie van de VS heeft aan vanzelfsprekendheid verloren. China, India en Brazilië worden belangrijke nieuwe grootmachten en Rusland heeft fors aan geopolitieke invloed herwonnen. Veel Westerse staten verliezen juist aan invloed vanwege de krachtige opkomst van internationale organisaties, multinationals en belangengroepen. Nederland heeft daarnaast ook formeel klassieke bevoegdheden overgedragen aan internationale of supranationale instellingen, is deelnemer van internationale verdragen en ook via de EU sterk afhankelijk van anderen.
Internationalisering
Tegelijkertijd wekken het sluipende karakter, de onomkeerbaarheid en het tempo waarmee Nederland internationaliseert bij velen in politiek en samenleving de indruk dat Nederland verliest aan identiteit en soevereiniteit in de zin van invloed van burgers op het beleid. Dat roept verzet op. Het lijkt daarom aanlokkelijk ernaar te streven de formele soevereiniteit te vergroten of zelfs te heroveren, maar dat biedt vermoedelijk onvoldoende uitgangspunt voor een betekenisvolle herpositionering van Nederland in een wereld waarin alle partijen zoeken naar nieuwe posities. Waar en hoe kan Nederland zo effectief mogelijk invloed uitoefenen, zowel om Nederlandse belangen te behartigen alsook om met anderen internationale ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden?