Er zijn serieuze indicaties dat de positie van de middenklasse in Nederland kwetsbaarder is geworden. De werkgelegenheidsstructuur verandert en de middenberoepen komen steeds meer onder druk te staan. Toch is het lastig om algemene uitspraken te doen over ‘de’ middenklasse. Deze lijkt versplinterd te raken langs de lijnen van beloning, type huishouden, type arbeidscontract (de opkomst van de zzp’er) en economische sectoren. Bovendien staat niet elke middengroep onder spanning, en hebben sommige groepen meer reden voor gevoelens van onzekerheid dan andere. Binnen het project Middenklassen onder druk? brengt de WRR wat ooit het ‘brede maatschappelijke midden’ werd genoemd opnieuw in kaart.
Middenberoepen onder druk
West-Europa lijkt langzamerhand te worden geconfronteerd met wat voorheen vooral een Amerikaans fenomeen was: the decline of the middle class. Deze trend tekent zich in Nederland niet in dezelfde mate af. Maar het is wel duidelijk dat de werkgelegenheidsstructuur verandert, en dat middenberoepen onder druk komen te staan. Ook lijken de lonen in het middensegment te stagneren en hebben steeds meer gezinnen twee inkomens nodig (waar voorheen één inkomen voldoende was).
Volgende generaties
Onzekerheid van werk en het hoge aantal scheidingen zorgen ervoor dat economische stabiliteit voor middenklassengezinnen niet langer vanzelfsprekend is. Maar er is meer aan de hand. Er zijn ook indicaties van toenemende sociale daling. Veel mensen maken zich dan ook zorgen over de mogelijkheid tot sociale stijging voor de volgende generaties.
Brede maatschappelijke midden
Doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van wat ooit het ‘brede maatschappelijke midden’ werd genoemd. De noodzaak tot zo’n analyse wordt ook ingegeven door de mogelijk veranderende rol van de middenklasse als ruggengraat van de samenleving. Er zijn aanwijzingen dat de toegenomen onzekerheid onder bepaalde middenklassengroepen de economie, de verzorgingsstaat, het maatschappelijk middenveld en het vertrouwen in de politiek in negatieve zin beïnvloedt.
De vier hoofdvragen van het onderzoek zijn:
- Wat is de compositie van het hedendaagse ‘brede maatschappelijke midden’?
- Wat zijn recente en toekomstige sociaal-economische ontwikkelingen die van invloed zijn op de middenklassen?
- Wat betekent dat voor de economie, de verzorgingsstaat, het maatschappelijk middenveld en het vertrouwen in de politiek?
- Wat vraagt dat van politiek en beleid?
Video over De val van de middenklasse? Het stabiele en kwetsbare midden.
De val van de middenklasse? Het stabiele en kwetsbare midden
Deze WRR-verkenning geeft inzicht in de veranderingen in het middensegment van de Nederlandse samenleving sinds de jaren zeventig. Vier aspecten worden belicht: de ontwikkeling van middeninkomens, van middelbare opleidingen en van middenberoepen, en opvattingen over politiek en maatschappij.
