Beleidsmakers wereldwijd willen de burger in staat stellen de juiste keuzes te maken in een wereld waarin er steeds meer te kiezen valt. Maar het individu kiest minder rationeel dan wordt aangenomen. Dat, in combinatie met nieuwe psychologische inzichten die erop neerkomen dat de burger/consument sterk te sturen is ook zonder financiële prikkels en/of geboden en verboden, heeft geleid tot de ontwikkeling van wat in de internationale wetenschappelijke literatuur wordt aangeduid met libertair paternalisme. Dit type sturing is in te zetten ten dienste van het welbegrepen eigenbelang van de burger, maar kan ook tot manipulatie verworden.
De rationele burger
De hedendaagse visie op de burger is die van het rationele individu, dat optimaal zal kiezen als het goed geïnformeerd is, markten werken en er een gelijk speelveld is. Deze rationele, calculerende burger wordt als een centraal gegeven en aanknopingspunt genomen. Vandaar dat beleidsmakers, ook in ons land, zich sterk maken voor transparantie en voorlichting, mededinging en het creëren van een gelijk speelveld. Voorbeelden zijn de waarschuwingsteksten op een pakje sigaretten en in kredietreclames, de instelling van mededingingsautoriteit, consumentenautoriteit en sectorale toezichthouders op de marktwerking, en de toegenomen rol van de autoriteit financiële markten waar het gaat om het gedrag van financiële marktpartijen.
De menselijke beslisser
Maar hoe kiezen mensen werkelijk uit de vele mogelijkheden waarvoor zij zich - iedere dag opnieuw - gesteld zien? De WRR heeft dit onderzocht, samen met vooraanstaande Nederlandse wetenschappers. Het onderzoek is gebundeld in de WRR-verkenning De menselijke beslisser. Wetenschappers uit diverse disciplines geven hierin een helder overzicht van de meest recente kennis over menselijk keuzegedrag. Daarbij gaan zij uitgebreid in op de grote invloed van de omgeving en de rol van het onbewuste. Bovendien komen de nieuwste inzichten uit de neurobiologie aan bod.