Wat zijn de langetermijnimplicaties van het vervagen van de Europese binnengrenzen voor de Nederlandse burger? Welke betekenis heeft dit voor bijvoorbeeld sociale zekerheid, gezondheidszorg, onderwijs en de maatschappelijke verhoudingen? Wat zijn derhalve de uitdagingen en kansen voor de nationale beleidsagenda in Europees verband?
Publicaties
Het project Heroriëntatie Europa heeft geresulteerd in twee publicaties: de bundel In betere banen. De toekomst van arbeidsmigratie in de Europese Unie werd op 12 december 2012 gepresenteerd en de Policy brief Roemeense en Bulgaarse arbeidsmigratie in betere banen (Policy brief 1) werd gespresenteerd op 27 januari 2014.
Roemeense en Bulgaarse arbeidsmigartie in betere banen (Policy Brief 1)
In deze eerste Policy Brief wordt gereflecteerd op het openstellen per 1 januari 2014 van de Nederlandse arbeidsmarkt voor Roemeense en Bulgaarse werknemers. Hierdoor komen de schijnwerpers te staan op de terechte zorgen én onbenutte kansen ten aanzien van de Europese arbeidsmigratie.
In betere banen. De toekomst van arbeidsmigratie in de Europese Unie
In betere banen gaat in op de vraag hoe het arbeidsmigratiebeleid nu en in de toekomst vorm moet krijgen, in Nederland en in de Europese Unie. Een aantal internationaal gerenommeerde wetenschappers analyseren de Europese arbeidsmigratie van vandaag en doordenken de uitdagingen voor morgen.
Voor- en tegenstanders
Sinds de financiële en economische crisis woedt ook in Nederland een wetenschappelijk en beleidsdebat tussen de voor- en tegenstanders van de uitbouw van een ‘sociaal Europa’. De voorstanders pleiten voor een rechtvaardiger, politiek- en sociaal legitiemer Europa ‘voorbij markt en munt’, dat kan fungeren als buffer tegen de ongewenste effecten van globalisering. De tegenstanders menen dat de Europese integratie moet worden beperkt tot het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en arbeid, maar dat de sociale zekerheidsarrangementen primair de nationale staat toebehoren. Ook de beleving van burgers loopt sterk uiteen. Er lijkt sprake van een groeiende tegenstelling tussen enerzijds burgers die vooral nadelen zien van open grenzen en mobiliteit van arbeid en kapitaal, en anderzijds burgers die hierbij juist voordelen ervaren. Daarbij spelen opleidingsniveau en de mate van professionele en geografische mobiliteit een belangrijke rol.
Sociale- en marktdimensie
Ondertussen voltrekt zich - soms weinig zichtbaar - een proces waarin de sociale en marktdimensies van Europa verder met elkaar vervlochten raken. Op tal van terreinen vindt een geleidelijke convergentie tussen lidstaten plaats, bijvoorbeeld op het gebied van regels voor arbeidsomstandigheden, consumentenbescherming, milieu en volksgezondheid. Grensoverschrijdende veranderingen in demografie, markt en leefomgeving zijn hier medebepalend. Bovendien ontwikkelen zich steeds meer transnationale arrangementen en samenwerkingvormen, bijvoorbeeld tussen bedrijven en ten aanzien van gezondheidszorg, onderwijs en verzekeringen.
Interne markt
Dit project behandelt de vraag hoe het overheidsbeleid tijdig en effectief kan inspelen op de uitdagingen en kansen die deze ontwikkelingen bieden. Hoe kan ons land de potentiële negatieve effecten hiervan voor specifieke groepen ondervangen, en de sociale samenhang en legitimiteit van het beleid borgen? Wat zijn de uitdagingen en kansen voor de Nederlandse beleidsagenda, mede in het licht van de plannen voor verdieping van de interne markt (rapport Monti) en voor de ‘EU2020’ doelstellingen ter versterking van het Europese concurrentievermogen?
Hernieuwde oriëntatie samenwerking Europa
Voortbouwend op de projecten over het openbaar bestuur en Nederland in de wereld, worden ontwikkelingen in kaart gebracht die van belang zijn voor een op de langere termijn gerichte, samenhangende beleidsagenda. Daartoe zullen nationale en internationale wetenschappers en beleidsadviseurs worden geconsulteerd en zullen - in samenwerking met de strategische adviesraden, de SER en het CPB - intersectorale verbindingen worden verkend. Dit zal gebeuren in meerdaagse bijeenkomsten met deskundigen en beleidsmakers in 2012. Doel is een hernieuwde oriëntatie op samenwerking in Europa. Het project wordt afgesloten met een publicatie waarin de bevindingen uit deze activiteiten toegankelijk worden gemaakt voor een breder publiek.