Artificiële Intelligentie

Kunstmatige intelligentie (AI) gaat ons leven fundamenteel veranderen. AI wordt gebruikt in uiteenlopende toepassingen: van gezichtsherkenning tot vertaalapps, van medische diagnoses tot anticiperen op criminaliteit, en van fraudebestrijding tot het beïnvloeden van wat we kopen, lezen en stemmen. En dat is nog maar het begin, de komende jaren zal AI doordringen in steeds meer domeinen van de samenleving. In het rapport Opgave AI. De nieuwe systeemtechnologie concludeert de WRR dat als Nederland zich op deze fundamentele verandering niet goed voorbereidt, er niet alleen het risico is dat kansen worden gemist, maar ook dat de samenleving opgescheept wordt met een technologie die onze belangen niet dient.

Systeemtechnologie

Met Opgave AI. De nieuwe systeemtechnologie reageert de WRR op de adviesaanvraag van de regering over de ‘impact van AI op publieke waarden’. Leidend bij de beantwoording van de adviesaanvraag is het uitgangspunt dat AI een systeemtechnologie is, te vergelijken met elektriciteit en de verbrandingsmotor. Een systeemtechnologie heeft een langdurige en grootschalige invloed en niet te voorziene effecten. Daarom is een integrale aanpak vereist, met intensieve betrokkenheid van de overheid.

Vijf opgaven

De WRR adviseert een aanpak langs vijf opgaven:

Demystificatie: de beeldvorming over AI is vertekend door misplaatste angsten en overspannen verwachtingen. Een realistische beeldvorming helpt teleurstellingen voorkomen en kan ervoor zorgen dat burgers de goede kanten van de technologie durven omarmen.
Contextualisering: AI vereist aanzienlijke veranderingen op de werkvloer, in de vaardigheden van werknemers en de bredere technische omgeving. Op dergelijke aanpassingen moet voldoende worden ingezet om te zorgen dat de technologie in de praktijk gaat werken.
Engagement: er is maatschappelijk tegenspel nodig om te voorkomen dat de belangen van grote bedrijven dominant zijn bij de ontwikkeling van AI en sommige bevolkingsgroepen worden uitgesloten. Het maatschappelijk middenveld moet daarom worden betrokken.
Regulering: de overheid moet de kaders scheppen waarbinnen AI zich ten goede kan ontwikkelen en verhinderen dat de gevaren van massasurveillance en machtsconcentratie de positieve bijdrage van AI gaan overschaduwen. Het is urgent dat de overheid een visie ontwikkelt op onze digitale leefwereld.
Positionering: het is nodig om het verdienvermogen en de veiligheid van ons land te garanderen. Nederland moet in samenwerking met andere Europese landen AI-toepassingen en een goede infrastructuur voor AI ontwikkelen en zich inzetten voor wereldwijde regels en standaarden vanuit een geïntegreerde ‘AI-diplomatie’.

De geschiedenis leert bovendien dat bij alle systeemtechnologieën gaandeweg de rol van de overheid groeit. De regering dient zich daarop nu al voor te bereiden. De WRR adviseert de regering te beginnen met het oprichten van een AI-coördinatiecentrum, dat politiek verankerd is via een ministeriële onderraad. Op deze wijze kan Nederland de vruchten plukken van AI – de elektriciteit van de 21^e eeuw.